Jaką antenę zastosować w przypadku trudnych warunków odbioru? Na co zwrócić uwagę w takim przypadku?
Co należy rozumieć przez trudne warunki odbioru? W dalszej części artykułu skupimy się na zaproponowaniu zestawu sprzętów, które mogą zapewnić możliwie stabilny odbiór.
Na początek określimy co oznacza pojęcie miejsca o trudnych warunkach odbioru.
Trudne warunki odbioru, oznaczają zwykle trudne miejsce w którym będzie zainstalowana antena, ale jest ono trudne ze względu na widoczność w polu od anteny do nadajnika. Na przykład to może być:
- daleko do nadajnika - odległość powyżej 50 km
- dużo wysokich drzew na linii do nadajnika
- gęsta zabudowa, np. centrum miasta z dużą ilością budynków
- niekorzystne ukształtowanie terenu - doliny i wzniesienia
W trudnych miejscach zalecamy skorzystanie z usługi doświadczonego instalatora, który dysponuje np. odpowiednimi urządzeniami pomiarowymi. Robiąc to samemu, nie zawsze odniesiemy sukces co często prowadzi do zniechęcenia, a dobry miernik szczególnie w trudnych miejscach jest niezbędny.
Jaka antena?
Szczególnie w przypadku miejsc gdzie odbiór jest utrudniony należy zwrócić uwagę na antenę. Wysoce zalecane są dobrej jakości anteny kierunkowe i pasmowe z filtrem co najmniej LTE a już najlepiej 5G. Więcej o takich antenach napisaliśmy tutaj. Filtr LTE/5G w antenie to w większości przypadków jej odpowiednie wykonanie i dopasowanie elementów konstrukcji w taki sposób aby maksymalnie ograniczyć odbiór niepożądanych zakresów częstotliwości.
Takie anteny mają duże tłumienie sygnału w paśmie 700 MHz - przeznaczone dla 5G, oraz 800 MHz dla LTE. Najlepsza antena to taka z filtrem LTE i 5G czyli odbierająca jedynie zakres kanałów od 21 do 48.
Gdy w pobliżu jest maszt z antenami GSM/LTE/5G należy stosować odpowiednie filtry
Jeśli obecnie używana antena nie ma stosownego filtra należy zastosować zewnętrzny filtr LTE/5G. Czasami wbudowany w antenę filtr może okazać się za słaby i również należy zastosować dodatkowy filtr.
Bardzo popularne w ostatnich latach są tzw anteny typu combo. Na trudne miejsca nie zalecamy anten typu combo. Są to uniwersalne, szerokopasmowe anteny do odbioru telewizji z obu pasm (dlatego combo), czyli UHF (kanały 21-48), oraz VHF (kanały 5-12). Dlatego, że takie anteny są kompromisem - dwie anteny zawarte w jednej - i nie mają maksymalnie dobranych parametrów odbioru, a w trudnych miejscach. Jako, że zalecamy użycie osobnych anten na poszczególne pasma opiszemy na co zwrócić uwagę przed wyborem anteny.
Wymieńmy tutaj dobrych producentów których z doświadczenia możemy polecić: Fracarro, Fte, Fuba, Televes. Zdecydowanie odradzamy kupowanie anten w sklepach wielkopowierzchniowych, czy marketach budowlanych. Po pierwsze oferta tam jest uboga i w większości przypadków wątpliwej jakości a na dodatek przepłacicie. Wyżej wymienieni producenci podają rzetelne informacje o swoich produktach. Oznacza to, że podane parametry są prawdziwe, zysk anteny jest rzeczywisty, a nie tylko hasłem wymyślonym przez dział marketingu.
Antena na pasmo UHF
Oprócz dużego zysku pasywnego anteny, ważny jest także jej sposób wykonania, a tym samym trwałość na różne warunki atmosferyczne. Warto zwrócić uwagę na wykonanie - szczelność puszki antenowej - sposobu podłączania przewodu. Najlepiej jeśli jest podłączany od dołu. Jeżeli przewód podłącza się z boku istnieje większe ryzyko dostania się wody do puszki z symetryzatorem a tym samym obniżenia jakości lub nawet całkowitej utraty sygnału.
Pamiętaj, że dla możliwie dobrego odbioru bardzo ważne jest prawidłowe ustawienie anteny, zwykle w kierunku nadajnika. Dobry odbiór oznacza, że będzie odporny na zmieniającą się propagację i ewentualne zakłócenia zewnętrzne.
Jeśli nie potrzebujesz odbioru MUX-8 lub jesteś poza jego zasięgiem to zastosuj wyłącznie antenę na pasmo UHF.
Ustawienie i właściwe podłączenie anten
Na początku należy dokonać właściwej oceny sytuacji, czyli znaleźć optymalne miejsce w którym będzie zamontowana antena. Warto tutaj wiedzieć w jakim kierunku powinna być ustawiona, czyli gdzie znajduje się najbliższe telewizyjne centrum nadawcze. W większości przypadków sprawdza się ustawienie anteny w konkretnym kierunku prosto do nadajnika. W niektórych przypadkach i nie ma tu reguły, należy kierować się w inną stronę dla uzyskania możliwie najlepszych parametrów odbioru.
Antenę na pasmo UHF montujemy w Polsce zawsze w polaryzacji poziomej. Zwykle im wyżej tym lepiej, jednak gdy mamy do czynienia z gęstymi drzewami to nie ma tej reguły. Można próbować w ostateczności umieścić antenę powyżej korony drzew - wówczas odbiór będzie zagwarantowany, jednak jest to już dość karkołomne i nie zawsze da się zainstalować stosowny maszt o wysokości 7 czy nawet 15 m. Na takie rozwiązania zwykle mogą sobie pozwolić większe ośrodki wypoczynkowe nad morzem albo w górach, choć dla nich istnieją inne alternatywne (i dużo droższe) rozwiązania dotyczące dostarczenia sygnału. Zysk dobrej anteny na pasmo UHF zwykle oscyluje w granicach 12-18 dB. Jeśli jest mniej to taka antena oznacza się przeciętnym zyskiem, jeśli więcej to znaczy, że coś jest nie tak i zapewne nie jest to prawda. Co innego zysk anteny ze wzmacniaczem.
Od góry: antena UHF w polaryzacji poziomej, oraz antena VHF w polaryzacji pionowej
Zwróć uwagę na antenę do pasma VHF (MUX-8). Jeśli w Twoim regionie jest nadawany w polaryzacji pionowej, to antenę należy zamontować we właściwej polaryzacji równolegle do masztu wraz z zachowaniem odstępu co najmniej 50 cm. W przypadku polaryzacji poziomej, antenę na pasmo VHF także montujemy bezpośrednio do masztu, tak jak antenę UHF.
Zysk dobrej anteny na pasmo VHF zwykle oscyluje w granicach 5-8 dB. Tutaj także należy zwracać uwagę na jakość wykonania szczególnie puszki antenowej gdyż montując antenę w polaryzacji pionowej będzie ona szczególnie narażona na niekorzystne warunki atmosferyczne.
Sygnały z obu anten na pasma UHF i VHF należy zsumować za pomocą dedykowanej zwrotnicy lub w razie potrzeby wzmacniacza masztowego.
Zwrotnica dla anten UHF i VHF montowana na maszcie, wraz z obudową
Jaki wzmacniacz?
W większości trudnych miejsc użycie wzmacniacza może okazać się niezastąpione. Pamiętaj jednak aby najpierw spróbować odbioru pasywnego, czyli tylko z anten o dużym zysku ale bez żadnych wzmacniaczy i zasilaczy.
Znamy wiele przypadków gdzie na bardzo trudne warunki odbioru, na przykład w terenie zalesionym zastosowano właśnie solidną antenę kierunkową bez wzmacniacza, ale jednocześnie użyto wzmacniacza masztowego.
Dobry wzmacniacz masztowy nie jest tani. Zależnie od właściwości i ilości wejść na anteny kosztują około 100 - 160 zł. Do tego należy doliczyć około 50 zł za przyzwoity zasilacz antenowy 230/12 V z separatorem. Często użycie taniego zasilacza powoduje zły odbiór! Taki wzmacniacz charakteryzuje się niskim współczynnikiem szumów nawet poniżej 1 dB, oraz często wysokim maksymalnym poziomem wyjściowym sygnału na przykład nawet ok 110 dBµV.
Wzmacniacz masztowy Fte M2020 z obudową
Dobry wzmacniacz masztowy jest w stanie uzyskać przyzwoite parametry nawet z bardzo słabych sygnałów odbieranych przez antenę. Na przykład jest w stanie uzyskać prawidłowy odbiór z sygnałów w okolicy 30-32 dBµV na wyjściu z anteny. Takie parametry to jest naprawdę trudne miejsce i bez miernika ani rusz.
Wzmacniacze masztowe zwykle posiadają regulację wzmocnienia i zawsze zalecamy zacząć od najniższego możliwego wzmocnienia.
Należy tutaj jeszcze wspomnieć, dlaczego zalecamy wzmacniacze masztowe a nie wzmacniacze np. w puszce anteny zamontowane fabrycznie. Zaletą dobrych wzmacniaczy masztowych jest przede wszystkim jakość wykonania, oraz to że posiadają filtry LTE i 5G, czyli nie przepuszczają niepożądanych sygnałów z nadajników LTE i 5G. W przypadku telewizji naziemnej chodzi o wykluczenie pasm 700 i 800 MHz czyli od 695 do 862 MHz. Jeśli wzmacniacz masztowy jest tyko na pasmo UHF, czyli kanały 21 do 48, to reszta pasma będzie skutecznie odizolowana zarówno poniżej kanału 21 jak i powyżej kanału 48.
Anteny z wbudowanym wzmacniaczem często mogą być nie dobre ze względu, że taki wzmacniacz będzie wzmacniał z eteru wszystko jak leci, albo przynajmniej na skutek mocnych sygnałów LTE/5G albo DAB+/UKF będzie się wzbudzać i siłą rzeczy uzyska się o wiele gorsze parametry odbioru niż przy zastosowaniu anteny pasywnej i wzmacniacza masztowego.
Pamiętaj aby zasilacz który użyjesz do zasilenia wzmacniacza także był wysokiej jakości, najlepiej markowych producentów wyżej wymienionych. Tanie zasilacze bardzo często same wprowadzają zakłócenia w odbiorze przez co spada jakość sygnału (MER), a to ma z kolei wpływ na zachowanie ciągłości odbioru sygnału.
Jaki przewód zastosować?
Do anteny zainstalowanej na zewnątrz budynku należy stosować przewód o niskiej tłumienności, dobrym ekranowaniu, oraz najlepiej przystosowany do użytku zewnętrznego z osłoną odporną na UV. To na przykład: Digitsat Premium TDC113, Triset 113 PE, DSE D680, Televes T100.
Nie bez znaczenia są także zastosowane w instalacji złącza na przewodzie. Najlepiej aby były to złącza kompresyjne.
Na koniec
Warto pamiętać o jeszcze jednej bardzo istotnej rzeczy, czyli o tym, że w eterze robi się coraz gęściej. Praktycznie każdy człowiek używa telefonu komórkowego, niemal wszędzie jest coś gdzieś nadawane itd. Dlatego podkreślamy znaczenie używania wysokiej jakości anten i innych elementów instalacji, które mają ogromne znaczenie dla uzyskania prawidłowego odbioru.
W trudnych miejscach nie bójmy się wzywać fachowca, który w większości przypadków z pewnością sobie poradzi. Zdajemy sobie sprawę, że wybór fachowca nie jest prosty i najlepiej aby był to człowiek z pasją, taki który weźmie antenę w rękę, oraz miernik i naprawdę poszuka dobrego sygnału.
